KÖKLERDEN GÖKLERE ÖTÜKEN’E SEYAHAT – 2

“İzleyip Gök Börü’nün gölgesini,

Gezelim gel o Kömen ülkesini.”(Hüseyin Nihal Atsız)

Havalimanı’ndan çıktık hava 8°C, bize nazaran soğuk ve hafifçe de yağışlı… Bizi Havalimanı’ndan Başşehir Ulanbatur’a götürecek olan “Sarı Maşın” (Sarı Makine) dedikleri minibüsümüze üşüyerek ve biraz da ürpererek biniyoruz.

Meraklı bakışlarla etrafı seyrederek Ulanbatur’daki otelimize geliyoruz. Uzun bir seyahat yaptık, üstelik biyolojik saatimize nazaran gece olması gereken bir saatte sabahı ettik ve tabi ki de yorgunduk. Bu nedenle çabucak odalarımıza çekilip, ılık bir duş alıp öğlen yemeği vaktine kadar uyuyup dinlenmeye karar verdik. Bu dinlenme hepimize uygun gelmişti, öğlen vakti lobide buluştuk ve tekrar sarı makinemize binerek yemek için bir Türk restoranının yolunu tuttuk. Burası işlek bir cadde üzerinde bulunan, önünde park sorununun de yaşandığı Hürrem isminde hoş bir restorandı. Sahipleri ve ustaları Türk, garsonlarının bir kısmı Anadolu Türk’ü, bir kısmı ise Moğolistan’da ikamet eden Kazak Türküydü. Lisan sorunu yok, yemekler de bildiğimiz Anadolu yemekleri…

Yemekler hazır edilirken, Restoran’ın toplantı odasına misal küçük bir odasında grup olarak birbirimizi çok daha uygun tanıyabilmek ismine biraz sohbet ettik. Yemeklerin hazır olduğu bildirilince de, kendimize hoş bir ziyafet çektik.

Yorgunduk dinlendik, aç idik doyduk, artık gözümüz ve aklımız dışarıda… Zira bir an evvel Moğolistan’ı, Moğolları ve kadim cet yurtlarımızı daha yakından tanıyabilmek için can atıyoruz.

Yemekten sonra, yemek yediğimiz yere de çok yakın olan Ulanbatur’un en büyük Meydanı’na, yani Süha Batur Meydanı’na gittik. Daha evvel de bahsettiğim üzere çok geniş, çok çağdaş ve epeyce canlı bir meydan. Yalnızca bu meydana bakarsanız ve insan suretlerini de göz gerisi ederseniz, kendinizi bir Avrupa ülkesindeymiş üzere hissedebilirsiniz. Çok hoş bir Parlamento binası, önünde görkemli bir Cengiz Han Heykeli, Cengiz Han Heykeli’nin her iki yanında atlı Moğol savaşçılarının harika heykelleri… Meydanın ortasında Moğol Halk Cumhuriyetini kuran Süha Batur’un büyük atlı heykeli, yapay çimle kaplanmış geniş bir alan, süs havuzu ve bir yanında da Avrupai stilde yapılmış opera binası var. Ne yazık ki bu türlü hoş meydanlar bizde hâlâ yok.

Meydanda biraz vakit geçirip, fotoğraf çektikten sonra, Moğolistan Kültür Konutu’nda düzenlenen “Moğol halk müziği ve halk dansları” şovlarını izledik. Moğol ulusal kıyafetleri içerisinde özgün bir biçimde icra edilen, Moğol halk çalgıları eşliğindeki halk müzikleri, sanatkarların gırtlaktan çıkardıkları ustalıkla sesler ve birçok özel figürle süslenmiş halk dansları hakikaten çok otantik ve şahaneydi. Bilhassa Şaman davulları eşliğinde sergilenen Şaman ayini hepimizi mest etti. Zira bu şov, bana nazaran büsbütün bizdendi, bizim ruhumuzdan esintiler ve bizim ulusal karakterimizden fazlaca izler taşıyordu. Bu nedenle de ruhumuzla ve DNA’larımızla çok daha uyumluydu.

İlk sefer burada dikkatimi çekti, şovda kullanılan bütün Moğol sazlarının sapları at başı biçimindeydi. Atla iç içe bir ömür burada da, kültür ve sanatla birlikte kendisini gösteriyordu. Tekrar Moğolistan Kültür Konutu’nun duvarlarına asılmış olan yağlıboya Moğol savaşçıları tabloları da büsbütün bizdendi. Moğolistan’a gidenler kesinlikle bu kültür konutuna uğramalı ve bu hoş şovları izlemeliler, yoksa emin olun birçok şey eksik kalacaktır.

Gösteriler saat 19:00 üzere bitti ve hava hala aydınlık… Bu nedenle, Ankara Caddesi’ni ve Atatürk İlköğretim Okulunu görmeye gidiyoruz.

Bir cadde düşünün çok çağdaş ve hoş bir cadde, bu caddenin yolunu bizimkiler inşa etmiş, ismi da bizden “Ankara Caddesi”… Ankara Caddesi’nin bir yanında Atatürk İlköğretim Okulu var, tam karşısına düşen bir pozisyonda ise Cet Restoran…

Sanki memlekette üzereyiz. Halbuki Ankara ile Ulanbatur kardeş şehirlermiş.

Memleketten binlerce kilometre uzakta eski cet yurtlarında ve Ankara Caddesi üzerindeki Atatürk İlköğretim Okulu’nda olmak, orada ceddimizin büstünü görmek hakikaten çok manalı ve hoştu. Okulun bahçesinde bulunan bir heykel hepimizin çok dikkatini çekti. Okula giden ağabeyine gıpta ile bakan küçük bir Moğol kızı… Yüzlerdeki sözler o kadar hoş ve o kadar gerçekçiydi ki, bizler de bu yapıtın sanatkarına gıpta ettik.

Moğolistan’daki birinci günü Atatürk ile günü de noktalamış olduk. Bir Türk lokantasında akşam yemeği, yemekten sonra otelimizde grupla biraz muhabbetten sonra, yarın için güç toplamak üzere istirahate çekiliyoruz. Yarın ne mi yapacağız? Evvel Ulanbatur’u büyük bir zirveden seyredeceğiz, sonra Tula Irmağı kıyısındaki şaman obo’larını ziyaret edeceğiz. Ondan sonra üç büyük buluşma daha gerçekleşecek, evvel bir Türk Kazak köyünü ziyaret edeceğiz, sonra Cengiz Han’la buluşacağız. En büyük buluşma ise Bilge Tonyukuk’la olacak…

Bozkurdun izinde…

ORADA BİR KÖY VAR UZAKTA…

Bugün Moğolistan’daki ikinci günümüz.

Sabah kahvaltısından sonra doğruca Zafer Doruğu’na gittik ve kentin panoramik görünümünü oradan izledik. Çağdaş bir kent olmasına karşın çadırlarla iç içe bir hayat olduğunu gördük. Bunun dışında Moğolistan’a has mor renkli çiçeklere birinci kez burada şahit oldum. Sonradan anladım ki bu topraklar mor’u seviyor. Bu ortada çıplak gözle gördüğüm birinci şaman obo’su da bu zirvedeydi. Obo konusunu ilerde “Dağlar ve Obo’lar” başlığı altında daha ayrıntılı olarak ele alacağız.

Zafer Zirvesi’nden indikten sonra doğruca Tola Irmağı kıyısındaki Şaman Obolarını ziyaret ediyoruz. Burada ırmağın kıyısında birçok şaman obosu var. Bu özel yeri ve değerini biliyor olmalılar ki, oboların etrafında birçok güvercin vardı. Şaman obolarını bizler de yordamınca ziyaret ettik. Irmağın ruhlarına Türkiye’nin selamlarını ilettik, etraflarında cinsler atarak birer bez de biz bağladık. Obolardan ayrılıyoruz, zira program çok yoğun

Bugün, Ulanbatur’dan birinci kez çıkacağız.

Önce Ulanbatur’un yaklaşık 22 km. uzağındaki bir Türk köyüne gideceğiz, oradan köye çok yakın olan Bilge Tonyukuk Anıtı’nı ziyaret edeceğiz ve daha sonra da Cengiz Han’ın bozkırdaki atlı heykelini göreceğiz.

Bismillah dedik ve yola çıktık. Gideceğimiz köyün ismi Nalayh (Nalaikh). İsmi size yabancı üzere gelebilir, fakat bu köy bize hiç de yabancı değil. Burası Kazak Türklerinin yaşadığı küçük bir Türk köyü, yani burası bizim köyümüz.

Bilge Tonyukuk Anıtına en yakın ve etraftaki tek Türk köyü olması nedeniyle, buradaki Türklerin Bilge Tonyukuk ‘un akrabaları olması ihtimali vardır. Zira bu köy çok eski bir köydür. Pekala, bunu nereden anlıyoruz? Zira burada çok eski ve çok büyük bir Türk Mezarlığı var. Bilinir ki mezarlıklar o toprakların tapusudur. Pekala, bu mezarlık nerede? Şöyle ki, Köyden ayrılıp ana yola çıktıktan çabucak sonra bir yol ayrımına geliyorsunuz, çatalın sağından giderseniz evvel Bilge Tonyukuk Karayolu sapağına, gerçek devam ederseniz de Cengiz Han Atlı Heykeli’ne ulaşırsınız. Şayet çatalın solundan devam ederseniz bu sefer de Tola Irmağı Vadisi’ndeki “Telerj Ulusal Parkı”na gidersiniz. Bu eski Türk Mezarlığı işte bu çatalın çabucak başında Euro Oil ve Kolonk Akaryakıt istasyonlarının ortasından sola ayrılan yaklaşık 300 metrelik yolun çabucak bitiminde bir yamaçta.

Hadi biz tekrar köyümüze dönelim. Ulanbatur’dan sonra yaptığımız kısa bir seyahatten sonra, ana yoldan ayrılıyor ve küçük bir yerleşim yerinin içine giriyoruz. Çoklukla tek katlı, etrafı tahta çitlerle çevrili avlulu meskenlerden oluşan, pek gelişmemiş ve yoksul bir yerleşim ünitesi. Az sonra karşımızda, Türkiye’den alışık olduğumuz mimari üslupta inşa edilmiş bir caminin minaresini görünce, aradığımız Türk köyüne gelmiş olduğumuzu anlıyoruz.

Biraz daha yaklaşınca hem camiyi hem de minaresinin külahının üzerindeki ay yıldızı daha net görüyoruz. İnsanın yüreği bir güzel oluyor. Şayet burada bir Ayyıldız varsa burası vatandır. Yabanda değil, lakin Vatan’dan çok uzaklarda, farklı bir vatandayız.

Hemen aklıma geliyor, ne diyordu şair?

“Bir yerin ismine denildi mi Türk beldesi,

Gözüm al bayrak arar, kulağım ezan sesi…”

İşte, ikisi de karşımızda. Öyleyse burası bir Türk beldesi, buradakiler de öz be öz kardeşlerimiz, kandaşlarımız.

Tam da bunları düşünürken, aracımız Cami’nin çabucak yanında durdu. İndik ve Cami’ye hakikat ilerlerken birkaç Kazak Türk’ü çok hoş bir Türkçe ve sımsıcak bir güler yüzle bizi karşıladılar. Güya 40 yıllık dost üzere tokalaştık ve sarıldık birbirimize… İki katlı olan Cami’nin alt katı bir eğitim yuvası ve bir kültür meskeni üzere kullanılıyormuş. Hepimizi bu kültür konutuna buyur ettiler.

Burada bize ikram etikleri bisküvi, kuru üzüm ve sıcak çaylar eşliğinde sımsıcak sohbetler ettik. Hal hatır sorduk, Türkiye’nin ve Anadolu Türklüğünün sevgilerini ve selamlarını getirdiğimizi ilettik.

Onlar da bu eğitim/kültür konutunun ve bu hoş caminin nasıl yapıldığını anlattılar. Burada daha evvel çok köhne ve kolay bir cami varmış, evvelki seyahatlerinde rehberimiz Kadir Tosun Beyefendi bu camiyi gördüğünü ve durumuna çok üzüldüğünü, mevzuyu ilgili yerlere ilettiğini; artık ise, inşa edilen bu hoş ve çağdaş yapıyı görmekten çok memnun olduğunu anlattı. Kazak kardeşlerimiz ise, Türkiye ile çok yakın ilgiler içerisinde bulunduklarını, bu eğitim kültür konutu ve caminin, çeşitli yardım kuruluşlarının da katkılarıyla TİKA ve Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yaptırıldığını; Cami’nin imamının, öğretmenlerin ve buradaki bütün görevlilerin maaşlarının Diyanet İşleri Başkanlığınca ödendiğini, ancak buna karşın birçok şeye muhtaçlıkları olduğunu anlattılar.

Bunun üzerine çabucak oracıkta küçük bir kampanya başlatarak karınca kararınca nakit ve giysi eşyası yardımında bulunduk. Kardeşlerimiz bu dayanağımız için ayrıyeten memnuniyetlerini lisana getirdiler. Geleceğe yönelik burada neler yapılabilir yüklü biraz daha sohbet ettikten sonra, Eğitim Kültür Konutu’nun odalarını, sınıflarını ve üst katta bulunan Cami’yi gezdik. Burası çok çağdaş, geniş kubbeli ve çok güzel süslemelerle bezenmiş hoş bir cami… Bilhassa akustiği bana çok başarılı geldi. Kubbenin altında nerede konuşursanız konuşun her yerinden çok net duyuluyor, yani mikrofon ve hoparlör sistemine hiç gerek yok.

Sonra caminin avlusunda oynaşan Türk balalarıyla buluşup kucaklaştık. O kadar içten ve o kadar doğaldılar ki, ziyarete gelenler öz amcaları, dayıları, teyzeleri ve halalarıymış üzere sıcak davranıp bizlerle sarmaş dolaş oldular. Onların da hal ve hatırlarını sorduk, caminin önünde topluca fotoğraf çektirip, köyün içinde de kısa bir cins attıktan sonra, Bilge Tonyukuk’u daha fazla bekletmemek için, kardeşlerimizle vedalaşarak köyümüzden ayrıldık.

Hoşça kal Nalayh, hoşça kalın Türk balaları, kim bilir tahminen yeniden görüşürüz.

Evet, orda bir köy var uzakta, bilin ki o köy bizim köyümüzdür.

“Orda bir köy var, uzakta

O köy bizim köyümüzdür.

Gezmesek de, tozmasak da

O köy bizim köyümüzdür.

Orda bir mesken var, uzakta

O mesken bizim evimizdir.

Yatmasak da, kalkmasak da

O konut bizim evimizdir.

Orda bir ses var, uzakta

O ses bizim sesimizdir.