Barış Sarıbaş 1979’da İzmir’de fotoğraf öğretmeni olan bir annenin çocuğu olarak doğdu. Sarıbaş, 1993-1997 yılları ortasında Kütahya Anadolu Hoş Sanatlar Lisesi Fotoğraf Kısmında okudu. Sonrasında Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fotoğraf Kısmında eğitimine devam etti. Sanatçı olma ülküsüyle İstanbul’a gelip, Marmara Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Fotoğraf Kısmı Hüsamettin Koçan Atölyesinden mezun oldu. Bunun yanı sıra Prof. Dr. Mustafa Pilevneli, Prof. Dr. Mehmet Özer üzere sanatkarlardan da ders aldı.
Sadece Türkiye’de değil yurt dışında da uygun tanınan sanatçı Barış Sarıbaş’la Yeniçağ için söyleşi yaptık.
Yeniçağ: Daha üniversite öğrencisiyken isminin sanat topluluğunda güzelce duyulduğuna şahittim. Erken yaşlarda tanınmışlık durumu çalışmalarınızı olumlu mu yoksa olumsuz mu etkiledi?
Sarıbaş: “Erken yaşlarda edindiğim muvaffakiyetler ömür uzunluğu muhafaza kalkanım oldu” diye okumuştum Picasso ile ilgili John Berger’in kitabında. Erken yaşta edinilen deneyimler yaş aldıkça daha sakin ve ölçülü olmaya teşvik ediyor.Saygınlık çalışarak, vakitle oturuşan bir bedel, maddiyatla kazanılmıyor. Muvaffakiyetler edinirken kimi çevreler ise ön yargılarından olsa gerek benimle uzaklıklı olmayı seçtiler. Sanat ortamında, hedeflemediğiniz, seçmediğiniz, terciniz olmayan, kederinizi anlatamadığınız aksilikler girdabında kendimi bulduğum oldu, olmaya da devam ediyor maalesef, üzülüyorum ve oradan sessizce uzaklaşıyorum. Aslolan sakince nefesini alıp, sessizce durmaksızın çalışmaktır, bir gün gelecekte her şey yerine oturacak ve anlaşılacaktır.
Yeniçağ: Yirmi beş seneyi bulan bir sanat mazinize baktığınızda nereden başlayıp nereye kadar gelebildiniz? Şimdiki istikametiniz nereyedir?
Sarıbaş: Dünyada ve Türkiye’de sanatın, toplumların, bilimin, ideolojinin sinemanın, dijitalleşmenin, edebiyatın, iktisadın, göçlerin, sıhhat problemlerinin, hasılı her şeyin istikameti de çok süratli değişti, değişmeye devam ediyor. Almanya’da bir küme entelektüel ve sanatçı çağın çok süratli değiştiğini ve yavaşlamak argümanına yönelik çeşitli sanatsal, felsefi sav ve tavırlar geliştirdiklerini öğrendiğimde 2008 idi, meğer biz şu an Nisan 2023’teyiz. Öğrenciliğimin başlangıcından beri durmaksızın ve kesintisiz sanat üretimine ve sanatsal dünyaya, çeşitli katkılarda bulundum ve daha yüklü olarak fotoğraf alanının etrafında ürettim.
Şu an orta yaş dedikleri dönemimdeyim, daha sakin ve temkinliyim. Tarafım; bilimden, özgürlükten, insanlıktan, sanattan, ideolojiden, akla ve vicdana dayalı bilimden yana. Tüm insanlık ailesinin özgür, eşit, insanca yaşayabileceği, dünyayı her bireyin sevinç içinde gezip, öğrenebileceği, paylaşarak üretebileceği, daha adaletli, barış içinde bir dünyadan yanayım.
Yeniçağ: Bu âleme sizi ne götürdü: Yeteneğiniz mi teşvik etti, ailede gördükleriniz mi yoksa okul eğitiminiz mi?
Sarıbaş: Annem şu an emekli fotoğraf öğretmeni, babamla ikisi, çocukluğumuzda kardeşimle birlikte, tarım, hayvancılık ve sanatsal öğreti içinde olduk. Buna bir çeşit Köy Enstitüleri modeli diyebiliriz. İzmir’deki sanatsal dünyayı bize tanıtmış, göstermiş, yaşatmışlardı. Çocuk ve Dünya klasiklerini, tarih kitaplarını İzmir’deki Kabile Kitabevi’nden taksitle alıyorlardı, hatta 1992 yazında Kabile’de çalışmıştım, Aziz Nesin’le bir gün boyunca imza günü düzenlemiştik o vakit on iki yaşımdaydım, Muzaffer İzgü, Bekir Yıldız, şair muharrir İlhan Tülman ile de arkadaş olmuştum. Annem konutta Nazım’dan şiirler okuyor ve şiir nasıl okunur öğretiyor, yetmiyor konutta ayaklarının ucunda bizlere nasıl dans edeceğimizi uyguluyordu. Televizyondan klasik müzik konserlerini dinletiyor, hafta sonları İzmir Devlet Tiyatrolarına götürüyor, son sinemaları sinemalardan izletiyordu, daha ilkokuldayken hafta sonları İngilizce kurslarına yazdırmıştı. Bütün bu eğitim ve görgülerin üzerine Kütahya Anadolu Hoş Sanatlar Lisesi’nde dört yıl boyunca aldığım harika sanat eğitimi atılan temelleri daha da sağlamlaştırdı. Oradaki özverili öğretmenlerimize çok şey borçluyuz.
Sonrasındaki Marmara Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi Fotoğraf Kısmı’nı üçüncülükle kazanarak İstanbul’a taşınmış oldum. Okulumda, Ekrem Kahraman’ın tavsiyesiyle atölyesini seçerek eğitim aldığım çok sevgili öğretmenim Prof. Dr. Hüsamettin Koçan Atölyesi’nde çağdaş/güncel sanat eğitimindeki, sorgulayan, çağdaş, akılcı, canlı, çalışkan, daima projeler üreten ve ülkemizden, Asya’dan ve İstanbul’dan yola çıkan sanatsal hususlara olan yeni ve tarihi bakış açısı ile de dünya sanatına bizleri eklemledi. Seçmeli atölye derslerinde ise duvar resmi ve mozaik atölyesinde yılların öğretmeni sevgili öğretmenim Prof. Dr. Mustafa Pilevneli ile Türk ve dünya sanatının ustalarıyla örneklendirerek çok çeşitli çalışmalar ürettik. (Bana “ressam cücüğü” kederi.) Bu eğitimimin yanı sıra okulumun dışında kendi isteğimle seçtiğim ustam Ekrem Kahraman’ın bir Rönesans geleneğinin devamı niteliğinde çırağı olarak, beş yıl boyunca, felsefi, sanatsal, çalışmalar ürettik, stantlar açtık, sinema çektik, şairlerin ve direktörlerin dünyasını ve şiir üzerinde imgenin genişleyen oylumalarını, sinemanın kurgusunu, hayata nerelerden nasıl bakılır ve nasıl adım adım ilerlenir, sanatın ne olup olmadığını, İstanbul’un o dönemki bohem dünyasını, gördüm, yaşadım ve öğrendim. Bu çok daha uzun sürecek bir yazı konusu fakat özetle burada bitireyim.
Yeniçağ: Türk fotoğraf sanatında temsil ettiğiniz bir gelenek var mıdır yoksa kendinizin açtığınız bir çığır mı kelam bahsidir?
Sarıbaş: Dünya ve Türk sanatının geleneklerinden yararlanarak kozmik yeni fotoğraflar üretmeye çalıştım. Yeni ve ön açıcı fotoğraflar yaptığımı düşünüyorum lakin uzmanlar ve değerli meslektaşlarımın vakit içinde daha güzel değerlendireceğini düşünüyorum.
Yeniçağ: Türkiye’de açtığınız stantların yanı sıra yurt dışındaki kıymetli galeri ve fuarlarda yapıtlarınızın sergilendiğini biliyoruz. Dışarda tanınmanın ve tutunmanın şartları daha mı farklı ve zordur?
Sarıbaş: Anneannem bir gün sormuştu “Ne öğrendin” diye dedim ki “Taş yerinde ağırmış. Ağır taşı da kimse yerinden kımıldatamazmış”. Elbette öbür ülkede sanat ortamının entelektüel, kapsayıcı, esnek sonları içinde bile olsanız ülkeniz, geldiğiniz yer, aldığınız eğitim, bakış açınız, bilgi birikiminiz, çaktırmadan daima sorgulandıktan sonra, size kapıyı gösteriyorlar, kapıları açmak için, ürettiklerinize bakıp, üzerine düşünmek, konuşmak ve sonunda yapmanız ortaya koymanız, argümanınız, tutkunuz gerekiyor. İtalyanların sanat ortamında eskimiş de olsa meşhur bir kelamı vardır, “İtalyanların sanatı ve diğerleri”. Ben oralarda, ansiklopedilerde, kitap ve kataloglarda, atölye çalışmalarında, galerilerde, stant ve müzelerde yer aldım.
Yeniçağ: Yapıtlarınızın hangi yollardan koleksiyoncularla buluşmasını önemsiyorsunuz: Direkt satışlar, stantlar, fuarlar?
Sarıbaş: Sanatçıyı temsil eden galericisi, çeşitli danışmanları, küratörleri ve ilgili meslek uzmanları üzerinden ulaşılması herkesi daha keyifli kılacaktır. Gerçek sanatkarların kartvizitleri olmaz onlar nitekim sanat üretiyorlarsa her yerde bulunurlar.
Yeniçağ: Sanata bakış ideolojinizi okurlarımızla paylaşır mısınız? İdeolojisiz sanatçı olunur mu?
Sarıbaş: Bilgiseverlik; ideoloji. Sanatımı, akıl ve bilgelikle, iradeyle, kararında güç ile ve çalışarak, üreterek, ortaya koyuyor, çağın estetik gelişimlerini izleyerek inşa ediyorum. Bu benim sanatımdaki izlediğim düşünüş biçimim. Gerçek sanat üreten her büyük sanatkarın ideolojisi vardır, olmalıdır.
